Las Chimeneas kobazuloa

Castillo mendia, Puente Viesgo, Kantabria

Sarbidea

Puente Viesgo herriaren erdigunetik (N-623 errepidean), herriko aparkaleku nagusiaren ondoan, Castillo mendira igotzen den errepidea hartzen da, aparkaleku-eremu batean amaitzen dena, eta handik oinez iristen da interpretazio- eta bisitariak hartzeko zentrora, kobaren aurrean.

Koordenatu geografikoak

UTM 30T 421890E / 4793800N – Z: 190

Deskribapen topografikoa

Castillo mendia forma konikoko kareharrizko muino bat da, Cabuérnigako Ezkutuko mendilerroaren, kostaldeko lautada eta Kantabriako mendebaldeko barnealdeko haranak banatzen dituen eraketaren, ekialdeko mendi-adarra. Pas ibaiaren ezkerraldearen gainean dago, eta ibai-ibar zabal bat menderatzen du “Pas Behearen” hasieran, bai eta haran horretatik Besaya ibaiaren arrorako igarobide natural bat ere. Kobazuloa ondo definitutako bi mailatan egituratuta dago, -21 m-ko gehieneko desnibelarekin. Baxuena, artista paleolitikoek erabilitako eremuari dagokio; bere ahoak, berriz, dagokion aztarnategi arkeologikoaren hondakinak kontserbatu bide ditu, erabat itsutu zuten bloke eta geruza estalagmitikoen azpian. Beheko galeria iparraldetik hegoaldera doa, eta 5 m inguruko zabalera du zatirik estuenetan, alboetako gela eta konduktuekin txandakatzen direnak, eremu zabalago batera iritsi arte, B gela bezala ezagutzen dena, non horma-irudikapen paleolitikoak biltzen diren. Gela horretatik beste konduktu txikiago batzuk eta amaierako galeria bat sortzen dira. Beheko galeriara sartzeko hainbat eskailera daude gaur egun. Goiko solairuak ez du interes arkeologikorik, eta beheko solairuarekin oso konduktu estuen bidez komunikatzen da. Castillo mendiko multzoko kobazulorik luzeena da, 797 metroko ibilbidea duena.

Aurkintzaren data

Aztarnategi arkeologikoa A. García Lorenzo ingeniariak aurkitu zuen 1953ko irailean. Castillo mendiaren magaleko faila batetik sortutako pitzaduren oztopoak kentzearen ondorioz barrunberako sarbidea ireki zen. Orduan ez zegoen sarrera erabilgarririk.

Ikerketa arkeologikoa

Aurkikuntzaren urte berean, haitzuloko labar-artearen azterketa bat egin zen, eta geruza estalagmitikoen azpian aztarnategi arkeologikoa egon zitekeela aipatu zen. XX. mendeko 60ko hamarkadan, J. González Echegarayk zundaketa arkeologiko bat egin zuen beheko galeriako jatorrizko sarreraren ondoan, eta beste bat margolanen gelan, emaitza ez oso interesgarriekin. Haitzuloan ez da aurkitu testuinguruan kokatutako aztarnategi arkeologikorik, ugaztunen fauna- eta industria litikoen hondar batzuen aurkikuntza alde batera utzita. AMS 14C teknikaren bidez kobazuloko horma-artearen datazio absolutua egiteko pigmentuen laginketek honako emaitza hauek eman dituzte:

Oren ar irudia, 20 zk.: (GifA-95194) 15070 ± 140 B.P.

Zeinuen panela trazuak 14 zk.: (GifA-95230)13949 ± 140 B.P.

Eduki artistikoak: pinturak, grabatuak

Kobazuloko horma-artea bi serietan sailka daiteke, erabilitako teknikak (grabatua, pintura) eta irudikapenen banaketa topografikoa kontuan hartuta:

Grabatuak, normalean, haitzuloaren jatorrizko sarrera hartzen dute, bi pareten gainean eta sabaian. Grabatu hauen teknika hatz-trazuetara eta inguru sinpleak definitzen dituzten ebakidun lerroetara mugatzen da. Irudi baten zati batean bakarrik agertzen dira pintura beltzaren aztarnak. Errepresentazioen antolamendua, oro har, luzetarakoa da, erabilgarri dagoen espazio txikiaren ondorioz, panel batean izan ezik, non gainjartze ugaritan metatzen diren.

Multzo nagusia korridorearen atzealdean dago, eta bertan animalia-irudi ugariz osatutako hainbat panel bereiz daitezke: uroak, zerbidoak, sarrioak eta balizko ahuntz batzuk. Atzeko laurden batzuk daude; zaldi batenak izan daitezke. Horien ondoan, interpretatzen zailak diren lerro-multzoak daude, solteak eta taldekatuak.

Leizaren sektore horretako gunerik sakonenean biltzen dira margolanak. Horma-atal baten gainean eta galeria estu eta labur batean biltzen dira. Margoen estiloa ingerada-marra sinplea da, eta tinta beltzez egiten dira beti.

Animalien irudiak bost orein arretara mugatzen dira, batzuk osatu gabeak. Adarrak perspektiba okerrean dituzte eta ez daude barrutik modelatuak edo zatikatuak. Zaldi buru bat ere badago. Azkenik, ezaugarri berberak dituen beste pintura bat dagoela aipatu behar da, ahuntz bati dagokiona, barruko gela handian dagoena. Aurrekoei zeinu multzo bat eransten zaie, horien artean lauki sinpleak eta betegarririk gabeak nagusitzen direlarik, eta tektiforme sinpleak ere aurkitzen dira, hiruko eskemaren arabera artikulatuak, baita lerro solteak edo aurreko zeinuei lotuak ere.

GONZÁLEZ ECHEGARAY, J., 1974. Pinturas y grabados de la Cueva de las Chimeneas (Puente Viesgo, Santander). Monografías de Arte Rupestre, Arte Paleolítico 2. Barcelona.

MOURE, A., GONZÁLEZ SÁINZ, C., BERNALDO DE QUIRÓS, F., CABRERA, V., 1996. Dataciones absolutas de pigmentos en cuevas cantábricas: Altamira, El Castillo, Chimeneas y Las Monedas. En A. Moure (Ed.), "El hombre fósil" 80 años después: 315-320. Santander: Universidad de Cantabria, Fundación Marcelino Botín, Institute for Prehistoric Investigations.

ONTAÑÓN PEREDO, R. 2018. 10 Cuevas Patrimonio Mundial en Cantabria. Santander: Consejería de Educación, Cultura y Deporte - Gobierno de Cantabria / Asociación de Amigos del MUPAC.