Las Monedas kobazuloa

Castillo mendia, Puente Viesgo, Kantabria

Sarbidea

Puente Viesgo herriaren erdigunetik (N-623 errepidean), herriko aparkaleku nagusiaren ondoan, Castillo mendira igotzen den errepidea hartzen da, aparkaleku-eremu batean amaitzen dena, eta handik oinez iristen da interpretazio- eta bisitariak hartzeko zentrora.

Koordenatu geografikoak

UTM 30T 421660E / 4793575N – Z: 190

Deskribapen topografikoa

Castillo mendia, non kobazuloa zabaltzen den, forma konikoko kareharrizko muino bat da, Cabuérnigako Ezkutuko mendilerroaren, kostaldeko lautada eta Kantabriako mendebaldeko barnealdeko haranak banatzen dituen eraketaren, ekialdeko mendi-adarra. Pas ibaiaren ezkerraldearen gainean dago, eta ibai-ibar zabal bat menderatzen du “Pas Behearen” hasieran, bai eta haran horretatik Besaya ibaiaren arrorako igarobide natural bat ere.

Las Monedas kobazulorako gaur egungo sarrera, barrunbearen hegoaldeko muturrean dagoen ate batetik egiten da, buztin trinkoko zorua duen sabai lauko atari batera irekitzen dena. Atari honetatik eta bere ezkerraldetik Lehen Gelara pasatzen da, zeinak barrunbearen N-S ardatz orokorra adierazten duen eta zeinetik zementatutako eta zati handi batean estalagmita turrusta handi batek estaltzen dituen bloke erraldoien aglomerazio batek banatzen duen. Torka bat inguratu ondoren, Bigarren Gelara pasatzen da. Biek sabai nahiko horizontal altua dute, eta ekialdera, maila berean mantentzen den eta ataritik pasabide estu batean zehar ere irits daitekeen dibertikulu batek luzatzen ditu. Bi gela hauen mendebaldean eta 3 metro inguru gorago, Pinturen Galeria dago. Barneralderago, pasabide estu bat gainditu ondoren, Hirugarren Gelara iristen da, eta, bertan, torka handi bat dago. Mendebaldeko zatian, Goiko Gelak daude, honela izendatuak, kobazuloaren gainerakoa, pinturen galeria barne, baino 3 eta 5 metro artean gorago daudelako. Ipar-mendebalderantz jarraituz, Laugarren Gelara pasatzen da, nondik zenbait galeria ateratzen diren. Haitzuloak, guztira, 805 metroko garapena du.

Aurkikuntzaren data

1950ean hainbat lan egin ziren jada ezagunak ziren Castillo mendiko leizeetarako (El Castillo eta La Pasiega) sarbidea errazteko. Bide horizontal bat irekitzeak agerian utzi zuen pitzadura karstiko ugari zeudela. 1952ko apirilean Isidoro Blanco basozainak 1920tik han zegoela zekien haitzulo baten sarrera aurkitu zuen. Apirilaren 8an haitzuloa bisitatu zuten Felipe Puentek eta Alfredo García Lorenzo garai hartako Santanderko Diputazio Probintzialeko bide ingeniariak. Azken honek sarrera egokitzeko eta ixteko beharrezko neurriak hartu zituen.

Ikerketa arkeologikoa

1952ko udan, Santander Probintziako Historiaurreko kobazuloen Patronatuak E. Ripoll Terellóri eskatu zion arte-adierazpenak aztertzeko. Kanpaina horretan bertan, J. González Echegarayrekin batera, hainbat zundaketa estratigrafiko egin zituen kobaren atarian. Aldi berean, bisita turistikoetarako kobazuloa egokitzeko lanak egin ziren.

Dokumentatutako material arkeologikoak Brontze Aroko gainazaleko metaketei dagozkie. Gainera, leizeko torka batean Errege Katolikoen garaiko 23 txanponeko altxor txikia aurkitu zuten, horietako bat zilarrezkoa. Modernoena 1503ko datarekin birzigilatuta dago. Aurkikuntza honek eman zion izena kobazuloari.

Eduki artistikoak: pinturak grabatuak

Las Monedas kobazuloan trazu lineal beltzean egindako margoen multzo oso homogeneoa dago. Guztira, 28 animalia-irudi zenbatu dira; horien artean, 15 zaldi, 4 elur-orein, 4 ahuntz, bisonte 1, uro 1, haitzuloetako hartz 1 eta interpretazio zaileko 2 irudi. Animalien irudikapenez gain, trazu ez-figuratiboak daude, batzuetan angelu edo gezi formakoak, arte paleolitikoaren ohiko zeinuen barnean nekez koka daitezkeenak.

Irudi guztiak sinkronikoak izan bide dira, eta Leroi-Gourhanen IV. estilo hurbilean koka daitezke (Goi Madeleine aldia).

MOURE ROMANILLO, A. 1992. Monedas (Las). Puente Viesgo, Cantabria. En: El nacimiento del arte en Europa: 235-236. París: Unión Latina.

MOURE ROMANILLO, A., GONZÁLEZ SAINZ, C., BERNALDO DE QUIRÓS, F., CABRERA VALDÉS, V. 1996. Dataciones absolutas de pigmentos en cuevas cantábricas: Altamira, El Castillo, Chimeneas y Las Monedas. En A. Moure Romanillo (ed.): "El hombre fósil" 80 años después: 295-324. Santander: Universidad de Cantabria, Fundación Marcelino Botín, Institute for Prehistoric Investigations.

RIPOLL PERELLÓ, E. 1972. La cueva de Las Monedas en Puente Viesgo (Santander). Barcelona: Instituto de Prehistoria y Arqueología - Diputación Provincial de Barcelona (Monografías de Arte Rupestre 1).

ONTAÑÓN PEREDO, R. 2018. 10 Cuevas Patrimonio Mundial en Cantabria. Santander: Consejería de Educación, Cultura y Deporte - Gobierno de Cantabria / Asociación de Amigos del MUPAC.